ULUSLARARASI HUKUK VE ULUSLARARASI ÖRGÜTLER PENCERESİNDEN BM
“Uluslararası hukuk” kavramı ilk kez 1870 yılında Jeremy Bentham tarafından kullanılmaya başlandı. Peki ne demek Uluslararası hukuk? “Uluslar hukuku” veya “uluslararası hukuk,” medeni devletlerin karşılıklı ilişkilerinde başvurdukları geleneksel ve konvansiyonel kurallar bütünüdür. Bir de şöyle tanımlamaları da mevcuttur; iki veya daha fazla devlet arasında uygulanan muayyen hukuktur, ister büyük, ister küçük olsun, ister bölgesel, ister hegamonik bir güç olsun, tüm medeni devletler için bağlayıcılığı olan evrensel “ hukuktur.” Eski çağlarda pek kullanılan bir terim değildir. Uluslararası hukukun devletlere, topluluklara verdiği bazı haklar vardır. Bunlardan en önemlilerinden biri de örgüt, topluluk, teşkilat kurma hakkıdır.
Uluslararası örgüt, uluslararası düzeyde faaliyet gösteren, devletler tarafından kurulmuş olan veya sivil toplum örgütleri tarafından oluşturulmuş örgütlere verilen addır. Dış işleri Bakanlığı tarafından kabul edilen 69 tane örgüt bulunmaktadır. Adları kısaca şöyle;
Afrika Birliği (AfB)
AGĠT
Akdeniz için Birlik (AiB)
Amerikan Devletleri Örgütü (ADÖ)
Arap Devletleri Ligi (AL)
Asya’da ĠĢbirliği Ve Güven Arttırıcı
Önlemler Konferansı (AĠGK)
Asya-Pasifik Ekonomik ĠĢbirliği
Forumu (APEC)
Asya ĠĢbirliği Diyaloğu (AĠD)
Avrupa Hava Seyrüsefer Emniyeti
TeĢkilatı (EUROCONTROL)
AVRUPA KONSEYĠ
Avrupa Kafkasya Asya UlaĢtırma
Koridoru (TRACECA)
Baltık Denizi Devletleri Konseyi
(CBSS)
Batı Afrika Devletleri Ekonomik
Topluluğu - (Economic Community of
West African States-ECOWAS)
BirleĢmiĢ Milletler TeĢkilatı ve
Türkiye
BirleĢmiĢ Milletler BarıĢ Operasyonlarına
YaklaĢımımız Ve Katkılarımız
BirleĢmiĢ Milletler Çevre Programı
(UNEP)
BirleĢmiĢ Milletler Eğitim, Bilim ve
Kültür Örgütü (UNESCO)
BirleĢmiĢ Milletler Dünya Turizm
Örgütü (UNWTO)
BirleĢmiĢ Milletler Ġnsan YerleĢimleri
Programı (UN-HABITAT)
BirleĢmiĢ Milletler Dünya Gıda
Programı (WFP)
BirleĢmiĢ Milletler Gıda ve Tarım
Örgütü (FAO)
BirleĢmiĢ Milletler Kalkınma Programı
(UNDP)
BirleĢmiĢ Milletler Nüfus Fonu
(UNFPA)
BirleĢmiĢ Milletler Sınai Kalkınma
TeĢkilatı (UNIDO)
Bölgesel ĠĢbirliği Konseyi (BĠK)
Daimi Hakemlik Mahkemesi (PCA)
Doğu Afrika Topluluğu (EAC)
DOĞU VE GÜNEY AFRĠKA
ORTAK PAZARI (COMESA)
Dünya Gümrük Örgütü (DGO)
Dünya Sağlık Örgütü (WHO)
Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ)
Ekonomik ĠĢbirliği TeĢkilatı (EĠT)
G-20
GeliĢen Sekiz Ülke (D-8)
GUAM-DEKÖ
Güney Afrika Kalkınma Topluluğu
(SADC)
Güney Amerika Ulusları Birliği
(UNASUR)
Güney Asya Bölgesel ĠĢbirliği Örgütü
(SAARC)
Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği
(ASEAN)
Güneydoğu Avrupa ĠĢbirliği Süreci
(GDAÜ)
Güney Ortak Pazarı (MERCOSUR)
Güvenlik ĠĢbirliği Merkezi
(RACVIAC)
Hükümetlerarası Kalkınma Otoritesi
(IGAD)
Ġslam ĠĢbirliği TeĢkilatı (ĠĠT)
Ġktisadi ĠĢbirliği ve GeliĢme TeĢkilatı
(OECD)
Karadeniz Ekonomik ĠĢbirliği Örgütü
(KEĠ)
Karayip Devletleri Birliği (KDB)
Karayipler Topluluğu (CARICOM)
Kuzey Atlantik AntlaĢması Örgütü
(NATO)
Körfez Arap Ülkeleri ĠĢbirliği
Konseyi (KĠK)
Lahey Uluslararası Özel Hukuk Konferansı
(HCOPIL)
Latin Amerika ve Karayip Devletleri
Topluluğu (CELAC)
Mağrip Arap Birliği (MAB)
MIKTA (Meksika, Endonezya, Kore,
Avustralya)
Nükleer Denemelerin Kapsamlı
Yasaklanması AntlaĢması Örgütü (CTBTO)
Nükleer Enerji Ajansı (NEA)
ORTA AFRĠKA DEVLETLERĠ
EKONOMĠK TOPLULUĞU (CEEACECCAS)
Orta Amerika Entegrasyon Sistemi (SICA)
ġanhay ĠĢbirliği Örgütü (ġĠÖ)
TÜRK KONSEYĠ
Uluslararası Adalet Divanı (UAD)
Uluslararası AĢı Enstitüsü (IVI)
Uluslararası Ceza Divanı ve Türkiye
(UCD)
Uluslararası ÇalıĢma Örgütü (ILO)
Uluslararası Demiryolları Birliği (UIC)
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA)
Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO)
Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu
(IFAD)
Uluslararası Teşkilatlar: Devletlerin hukuka uygun amaçlarını gerçekleştirmek üzere daimi olarak bir araya gelerek oluşturdukları, bu amaçları, yerine getirmek üzere bir takım organlarla donattıkları, hukuki yetkiler ve sorumluluklar bakımından teşkilat ve üyeler arasında bir ayrım bulunan ve bir uluslararası antlaşma ile kurulmuş olan hukuk kişileridir.
Uluslararası Teşkilatların şu tarz görev ve yetkileri mevcuttur;
a) antlaşma yapma yetkisi, b) Uluslararası talepte bulunma yetkisi,
c) Üye devlet ülkelerinde temsilci bulundurma ve birtakım muafiyetlere haiz olma
d) Uluslararası alanda sorumluluk.
BM 24 Ekim 1945'te kurulmuş; dünya barışını, güvenliğini korumak ve uluslararasında ekonomik, toplumsal ve kültürel bir iş birliği oluşturtmak için kurulan uluslararası bir örgüt olan Birleşmiş Milletler (BM)’den bahsedeceğiz.
Birleşmiş Milletler fikri ilk olarak, II. Dünya Savaşı'nın bitiminde savaşın galibi ülkeler tarafından, ülkeler arasındaki anlaşmazlığı ortadan kaldırarak ileride meydana gelebilecek ve kendi güvenliklerini tehdit edebilecek bir savaşın önüne geçebilmek amacıyla ortaya atılmıştır. BM kendini "adalet ve güvenliği, ekonomik kalkınma ve sosyal eşitliği uluslararasında tüm ülkelere sağlamayı amaç edinmiş küresel bir kuruluş" olarak tanımlamaktadır. Örgütün, kurulduğu yıllarda 51 olan üye sayısı şu an itibarıyla Çin son katılan üye Güney Sudan dahil 193'e ulaşmıştır. Örgütün yönetimi ABD New York’tadır. Genel Kurul, Güvenlik Konseyi, Ekonomik ve Sosyal Konsey, Yönetim Konseyi, Genel Sekreterlik ve Uluslararası Adalet Divanı gibi idari yapılara ayrılmıştır. En önemli makamı göz önündeki
mercii Genel Sekreterliktir. ABD, Rusya, Çin, Birleşik Krallık ve Fransa 15 güvenlik konseyi üyelerinden 5 daimi üyedir ve mutlak veto yetkisine sahiptir.
25 Nisan 1945'te 50 ülkenin temsilcileri, San Francisco Konferansı'nda bir araya gelerek 111 maddeden oluşan bir Antlaşma imzaladılar. Halen bile Uluslararası Hukuk
uyuşmazlıklarında, Dış işlerde bu antlaşma maddelerine göre hüküm ve kararlar verilir. şimdi de BM’nin görevlerinden bahsedelim; Birleşmiş Milletler 'in amaç ve ilkelerine uygun biçimde barış ve güvenliği korumak, Uluslararası bir anlaşmazlığa yol açabilecek her türlü çekişmeli durumu soruşturmak, Uluslararasında çekişmeli konularda anlaşma koşullarını önermek, Silahlanmayı denetleyecek planlar hazırlamak, Barışa karşı bir tehlike veya saldırı olup olmadığını araştırarak, izlenecek yolu önermek, Saldırganlara karşı askeri birlikler kurularak önlemler almak. Bu amaçlar doğrultusunda çalışmayı amaç edinen BM’ye bağlı Çevre, ekonomi, Gıda, Sağlık, Kültür, Turizm, Denizcilik ve tarım gibi 17 kuruluş vardır. Bunlara ek olarak Uluslararası Adalet Divanı mevcuttur. Uluslararası Adalet Divanı, Birleşmiş Milletler 'in yargı organıdır. Ülkeler, istedikleri davayı Adalet Divanı'na götürürler. Divan 15 yargıçtan oluşur. Yargıçlar, Genel Kurul ve Güvenlik Konseyi'nce seçilirler. Görev süreleri dokuz yıldır. Divanda bir devletten iki yargıç bulunamaz. İşte tam da burada Uluslararası hukukun penceresinden BM’ye bakabilme şansımız doğuyor. 5 daimi üyesi olan bir örgütün, ne olursa olsun veto etme yetkisi olan bir örgütün, adalet divanında bile istedikleri yargıcı atama yetkisine sahip bir teşkilatın dünyaya adaleti getirmesini nasıl bekleyebiliriz. Böyle bir yapı hangi devleti niye savunsun ve onu bu kurtlar sofrasında niye başkasına yem etmesin. Bir devletin tanınması ve tanınma yoluyla özgür uluslar ailesine dâhil olmasını ve de tanınma eyleminde son kararı egemen devletler ve bu devletlerin bir araya gelerek kurduğu Birleşmiş Milletler gibi örgütler verir. Bu yüzden BM önemli bir örgüttür ama adil bir örgüt değildir.