Liberal Milliyetçilik ve Anti-Kolonyal Milliyetçiliği
Liberal ve Liberalizm nedir? Liberalizm bilhassa kişi özgürlüğü veya bireysel özgürlük üzerine kurulan bir siyasi düşünce, görüş diyebiliriz. İlk başlarda kişi hak ve özgürlüğünde yola çıktı. Sonraları ise farklı türleri tezahür etti. Milliyetçilik ise, Fransız İhtilali ile beraber anılmaya başlanmış, anıldığı tarihten bu yana sahip olduğu önemi hiç kaybetmemiş bir kavramdır.[1] İşte bunlardan biri de Liberal milliyetçiliktir.
Liberal Milliyetçilik genel hatlarıyla evrensel bir bakış açısına sahiptir. Liberal milliyetçi, iyimser bir dış politika, liberal ekonomi, herkesin kazanacağı uluslararası bir sistem, evrensel barış, hukukun üstünlüğü, demokrasi, bağımsız devlet ve topluluklar, iklim ve çevre meselelerine duyarlılık, nükleer silahların önlenmesi gibi ilkelere sahiptir. Yine liberalizm Milliyetçiliği ekonomik boyutta liberal bir düzen tayin eden bir milliyetçilik türüdür. Bahsi geçen sistem minimal bir devlet yani özel sermayenin ön planda olduğu bir düzendir.
Anti-kolonyal yani sömürge karşıtı milliyetçilikte ise liberal milliyetçilikte olduğu gibi bağımsız devletler ve topluluklar, evrensel barış, demokrasi, özgürlük, insan hakları, hukukun üstünlüğü gibi ilkeleri benimsenmekle beraber sosyalizmden hatta komünizmden bahsetmek mümkün. Ekonomik bakış açısı ile daha devletçi ve daha müdahaleci davranan bir görüştür. Yetkiyi devletin eline koyan bir düzenden söz edilir. Liberal Milliyetçilik ekonomisine zıt bir vizyona sahiptir. Her iki görüş de ulusal bağımsızlık, adil, eşit ve barış içinde bir toplumun tezahürü ifade edilir. Ama asıl ortak yönleri her ikisinde de farklı zaman ve coğrafyalarda olsa da özgürleştirici bir tarafının olması. Daha doğrusu her iki görüş de İmparatorluktan ulusal iradeye geçiş süreçlerine şahitlik yapmıştır. Buna Hindistan, Çin, Rusya, Osmanlı, Avrupa örnek verilebilir.
Liberal milliyetçilik, Avrupa Birliği'nin kurulması ve evrensel değerlerin daha ön plana çıktığı bir milliyetçilik anlayışı var, bunda Hristiyan bir milliyetçilikten bahsedebiliriz. Dinsel ve ekonomik (Euro birliği) bir milliyetçilik anlayışı bulunmaktadır. Özellikle 19. Yüzyıl ve 20 yüzyıl Devletlerine bu görüş eşlik etmiştir. Liberal milliyetçilik önemli ölçüde Amerikan ve Fransız Devrimlerinin ürünüdür[2]
Anti Kolonyal Milliyetçilik ise 2.Dünya savaşından sonra yıkılan imparatorluklardan ardından zuhur etmiştir. Özellikle Afrika ve Asya ulusları ulusal özgürlük ve ulusal egemenlikten dem vurarak kendi kaderini tayin etme görüşüne sahip olmuşlardır. İki Dünya savaşı arasında ortaya çıkan bağımsızlık hareketi ikinci dünya savaşanından sonra daha alevlenmiştir. Resmen dünyayı sömüren Britanya, Portekiz, Fransa ve Hollanda yükselen Milliyetçilik hareketleri sonrası çökmeye başlamıştır.
Anti Kolonyal Milliyetçilik Hindistan’a 1947’de, Çin Komünizmi Japonya sömürüsüne karşı 1949 verdiği mücadelede başarılı olmuş. Bu başarısından hemen sonra Çin bu defa sanki hiç eziyet görmemişçesine Uygur Türklerine, Hong Kong, Tayvanlılara zulüm politikaları başlatmıştır. Yaptığı soykırım ve zulme de ‘’Çin’in “Tek Ülke, İki Sistem” Politikası: Tayvan, Hong Kong ve Macau’’ gibi isimlendirmeler vermiştir. Bu parantezi Çin’in ilerde Dünyanın başına bela olacak bir devlet olduğunu dile getirmek istiyorum. Şuan Filistin’e ve Ortadoğu’daki halklara yardım ettiği de büyük bir tuzaktır. Umarım bu coğrafya bu tuzağa düşmez. Daha da büyük iddiaları onları yani Çin’i derinden takip eden kişileri araştırmanızla elde edebilirsiniz. Bu parantezi şimdilik kapattıktan sonra Endonezya ile devam edelim. Endonezya ise Hollanda’ya karşı yürütülen bağımsızlık mücadelesinde 1949 Endonezya Cumhuriyetini ilan etmiştir. Askeri başkaldırı sonucu Fransızlar Vietnam’dan sürülmüştür. Gana, Nijerya, Tanzanya, Malavi, Cezayir de bu dönemde bu akımlardan etkilenip kendi bağımsızlık mücadelesini vermişlerdir.
Ulusal Kurtuluş hedefine sahip Anti- kolonyal Milliyetçilik akımı Avrupa’da görülen Liberal Milliyetçilikten farklı olarak başta da belirttiğimiz gibi komünizme, sosyalizme, Marksizm ve Leninizm’e döndüğünü belirtmekte bir sakınca görülmemektedir. Bundan farklı olarak Liberal milliyetçilik ise cumhuriyetçi olduğunu, yurtsever olduğunu ve yurttaşlık öğretilerine sahip olduğunu söyleyebiliriz.
Sonuç olarak Milliyetçilik, Liberal Milliyetçilik, Anti-kolonyal milliyetçilik kimi zaman mevcut devletlerin yenilmesine ve de sona ermesine, dünya haritasının sürekli değişmesine yol açmış, kimi zaman ise bir devlet çatısı altında yaşayan, ortak amaç ve idealleri birbirinden farklı toplulukları dayanışma içinde birlikte hareket etmeye yönlendirecek kadar bütünleştirici haller almaktadır.[3] Bizler görüş ve fikirden çok insana zararı önleyen her görüşü kabul edebilir ve uygulayabiliriz.
[1] Aytuğ Mermer Üzümlü- Amasya Üniversitesi-Tanımların Ötesinde Milliyetçilik: Kuramlar, Tartışmalar, Paradokslar- 2019
[2] Liberal milliyetçilik ve anti-liberal milliyetçilik: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nden Armağan Öztürk Kaos GL dergisinin ‘Milliyetçilik’ dosya konulu 123. sayısı
[3] ÜZÜMLÜ, Dr. Aytuğ MERMER- Amasya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu, Halkla İlişkiler ve Tanıtım: Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 7, Sayı: 89, Mart 2019, s. 325-334