KÜLTÜREL TOPLULUKLAR OLARAK ULUSLAR

Kültürel topluluklar olarak uluslar ne demektir? Sorusuyla ilk muhatap olduğumda ne cevap vereceğimi kestiremedim. Bu tarz kafa karışıklığına sebep olan soruları cevaplamak için cümledeki kelimeleri ayrı ayrı açıklar sonra da cümlenin tamamını açıklamaya çalışırım. Bunda da aynı yöntemi kullanmak isterim. O zaman ilk etapta Kültür nedir ve özellikleri nelerdir? Kültür’ün tanımına geçmeden önce de kültürün özelliklerini yazalım. Kültür; Millîdir, tarihîdir, özgündür,  

Ahenkli bir bütündür, canlı ve tabii bir varlıktır, özü değiştirilemez, milletin ortak malıdır. Bunlar işte kültürel topluluklarını da meydana getirir.

Kültür deyince insanların ürettiği maddi ve manevi; sanat, edebiyat, din, dil, gelenek, görenek, mimari, yeme-içme, giyim gibi binlerce değeri özetleyen bir kelime aklımıza gelmektedir. İnsanların toplum halinde yaşamalarım belirleyen yazılı ve yazılı olmayan kurallar kültürün bütünlüğünü ve devamlılığını sağlar. Tabi her kelimede olduğu gibi kültür kelimesine pek çok farklı anlam ve tanım yüklenmiştir. Bunlardan 2 tanesini daha burada belirtmek isterim. 

Türk yazar, gazeteci ve Milletvekili Ethem İzzet Benice kültürü şöyle tanımlamıştır; Tarihsel, toplumsal gelişme süreci içinde yaratılan bütün maddi ve manevi değerler ile bunları yaratmada, sonraki nesillere iletmede kullanılan, insanın doğal ve toplumsal çevresine egemenliğinin ölçüsünü gösteren araçların bütünü, hars, ekin. Burada hars kültür anlamına gelen Arapça bir çekelimedir. TDK hars yerine ekin kelimesini önermiştir. Diğer bir tanımlama da Salah Birsel’den gelmiş ve şöyle demiştir; bir topluma veya halk topluluğuna özgü düşünce ve sanat eserlerinin bütünü. Kültür dedik mi medeniyetlere ve onların günümüzdeki yansımalarına değinmemek olmaz. Bugün Mezopotamya, Avrupa, Hindistan, Çin, Afrika dediğimizde aklımıza kıtalar, bölgeler geldiği gibi bunların birer kültür topluluğu olduğunu da unutmayalım. Bu medeniyetlerin içinde binlerce ulus oluşmuştur. Ulus ne peki?

Ulus veya millet, genel itibariyle aynı topraklar üzerinde yaşayıp, aralarında dil, din, tarih, ülkü, duygu, gelenek ve görenek birliği olan insanların oluşturduğu topluluk. Örneğin Türk Ulusu, İngiliz, Fransız, Amerikan Uluslararası siyaset kuramının inceleme nesnesi, insanlığın çoğul sosyo-politik topluluklar içinde ve aracılığıyla farklılaştığı sosyal-siyasal-kültürel bir gerçeklik alanı olarak uluslararası kavramıdır. Kökü birey olsa da tekil değildir kültürel topluluklar. 

Medeniyetlerin kültür oluşturmasına ve de ortak kültürleri medeniyetlerin bazı dönemlerinin bazı topraklarında farklı milletler birbirilerine benzer din, dil, gelenek, sanat ve görenekleri yaşayarak yani ortak bir kültür meydana getirip günümüz uluslarını meydana getirmişlerdir. 

Toplum, topluluk, parti, ulus, sivil toplum kuruluşu, şirket, komün ve birçok birliğin oluşmasında yukarıda da bahsettiğimiz gibi pek çok sebebi vardır. Kimi zaman bu maddi çıkardır, örneğin Avrupa Birliği. Kimi zaman dindir veya dildir. Kimi zamanda üzerine kurulduğu mekândır. Ama ulusların oluşmasında çoğu kez bu sebep kültür olagelmiştir. Selçuklular ilk askeri birliklerini oluşturduğunda ulus olmayı kafaya koymuş ve devlet olmayı ortak kültür üzerinden başarmıştır. Osmanlı devleti bile eski Türkmen törelerini gündeme getirip Ulus ve Millet olmayı öncelikli olarak geçmişteki ortak kültüre bağlamıştır. 

[1] Trük Edebiyatı Dergisi - https://www.turkedebiyati.org/kultur-nedir-kultur-hakkinda-kultur-anlami/

[2] SÜR, Barış- Ulus Nedir?  Milliyetçilik Araştırmaları Dergisi, Cilt: 2 Sayı: 1, Nisan 2020 Journal of Nationalism Studies, Volume: 2, Issue: 1, April 2020 ss. 155-160.

[3] Ağcan, Muhammed A., “İnsanlık, Sosyo-politik Topluluk ve Evrensellik/Farklılık: Andrew Linklater, Eleştirel Kuram ve Küresel Siyaset”, Uluslararası İlişkiler, Cilt 10, Sayı 37 (Bahar 2013), s. 3-35.